ÇOCUK İHMAL VE İSTİSMARI

Duygusal istismar; bakım verenleri tarafından ihtiyaç olan beslenme, korunma, sevgi, gözetim ve eğitimden mahrum bırakılması; aynı zamanda eleştiri, sorumluluk, ayrım ve değersizlik davranışlarını göstermesidir. 

Fiziksel istismar; çocuğun kendisinden büyük kişi veya kişiler tarafından yaralanmasıdır. Tokat, itme, tekmeleme, sarsma, çimdik atma ile başlayarak, kemer, ev eşyaları, hortum ve çeşitli alet kullanımıyla devam etmesidir. En sık görülen ve bariz belli olan istismar türüdür. 

Cinsel istismar; psikososyal gelişimi eksik olan çocuğun, bir büyük tarafından cinsel uyarılma için kullanılmasıdır. Genital bölgelere dokunma, cinsel birleşme, tehdit ile birlikte olmaya zorlama gibi unsurlar içerir. 

İstismarlar, çocuğun ruhunda derin yaralar açan ve hızlı müdahale gerektiren ciddi bir sorundur. Yaşadıkları durumu algılama ve farkında olmada zorluk çekerler. Özellikle aile bunun hakkında bilinçlendirme yapmamış ve aile de istismarın içindeyse, çocuk kendi dünyasında bunu anlamlandırmaya çalışır. Genel olarak düşünce tarzları; babalar/ abiler böyle sever, söylersem kimse inanmaz, bunu yapmak zorundayım, annemi/ kardeşimi öldürebilir gibi... 

Bu tür düşüncelerden dolayı susabilir, içine kapanabilir ve kendisini ifade etmekte zorlanır. İstismar mağduru çocuklar yaşadıklarını diline vurmasa bile fiziksel ve psikolojik olarak bir değişime girer. Bu değişimin fark edilmesi ailesi ve öğretmeni tarafından olabilir. Çocukların tercih ettiği oyunlar, çizdikleri resimler anlama yoluna ışık tutar. Fiziksel olarak değişiklikler, vücutta morluk, kanama, tuvaletini tutamama, vücut ağrıları, hamilelik, kilo artış ve azalması olarak geçebilir. Psikolojik değişimler ise; uyku bozukluğu, herhangi bir şeye ilgi duyamama, depresyon, korku, anksiyete, cinsel ilişkiye yönelim ve TSSB yer alabilir. Çocukların güvenliğinin sağlanması ve yaşayabilecekleri tehlikelere tedbir alabilmek için bu konuda hassasiyet ve eğitim öncelik olmalıdır. Bu çocukların, farkındalığını arttırır, ifade etmelerini kolaylaştırıp, güdüler, bilinçli olmasını sağlar. Ebeveynlerin çocuğunu gözlemlemesi ve ona zaman ayırması öncelik olmalıdır. 

Çocuk ihmal ve istismarı, çocukların zihinsel sağlığı üzerinde kalıcı etkiler bırakabilir. Bu tür travmatik deneyimler, çocukların duygusal, bilişsel ve sosyal gelişimini etkileyebilir. 

Çocukların ihmal edilmesi veya istismara uğraması, genellikle güven duygusunu zedeler. Çocuklar, yaşadıkları bu olumsuz deneyimlere bağlı olarak güvensiz bağlanma desenleri geliştirebilirler. Güvenli bir bağlanma, sağlıklı sosyal ilişkiler kurma ve sürdürme becerilerini destekler; ancak ihmal ve istismar durumlarında bu beceriler olumsuz yönde etkilenebilir. 

 Duygusal olarak ihmal edilen veya istismara maruz kalan çocuklar, duygusal düzenleme sorunları yaşayabilirler. Bu durum, depresyon, anksiyete ve öfke sorunları gibi duygusal problemlere neden olabilir. Ayrıca, travmatik deneyimlerin çocuğun benlik algısı üzerindeki etkisi, kendine saygı ve kimlik gelişimini olumsuz yönde etkileyebilir. 

 Çocukların ihmal ve istismara maruz kaldığı durumlar, stres tepkisi üzerinde de derin etkiler bırakabilir. Beynin stresle başa çıkma mekanizmaları, bu tür travmatik deneyimlere maruz kalan çocuklarda etkilenebilir, bu da ilerleyen yaşlarda stresle başa çıkma zorluklarına yol açabilir. Sonuç olarak, çocuk ihmal ve istismarı, sadece fiziksel sağlık değil, aynı zamanda zihinsel sağlık üzerinde de ciddi etkiler bırakabilen bir sorundur. Bu nedenle, bu durumların fark edilmesi, çocuklara destek sağlanması ve gerekli profesyonel müdahalenin yapılması, çocukların sağlıklı bir şekilde gelişmeleri ve yaşadıkları travmayı atlatmaları için kritik öneme sahiptir. 

KAYNAKÇA: 

Dinleyici M. Çocuk ihmali ve istismarı. Çarman KB, editör. Gelişimsel Nöroloji. 1. Baskı. Ankara: Türkiye Klinikleri; 2022. p.51-7 

KARATAŞ, K. (2015). Çocuk İhmal ve İstismarında Sosyal Hizmet Yaklaşımı. Çocuğa Yönelik Şiddet ve Çocuğun Korunması içinde. Ed.: T. Dağlı. İstanbul: Çocuk Koruma Merkezlerini Destekleme Derneği, s. 97-105.