SOSYAL ANKSİYETE BOZUKLUĞU
Biz insanlar sosyal varlıklar olarak dünyaya geldiğimiz andan itibaren bir düzen ve toplum içerisinde yaşarız. Sokağa çıkar, sinemaya gider, bazı performanslar sergileriz… Ve hepimiz sosyal ortamlara girdiğimizde belli oranda kaygılanır ve çekiniriz. Peki ya bu kaygı sınırı aşar ve sosyal ortamlara giremeyecek hale gelmemize neden oluyorsa? İşte sosyal anksiyete bozukluğuna sahip bireyler yaşadıkları yargılanma ve eleştirilme korkusu nedeniyle sosyal ortamlara girmekten kaygılanır ve bu kaygılarını kontrol etmekte oldukça zorlanırlar. Bu bağlamda bu yazımızda ‘’sosyal anksiyete nedir ve neden kaynaklanır?’’ sorularına cevap arayacağız.
Sosyal fobi, bireylerin sosyal ortamlarda başkaları tarafından yargılanacağı, eleştirileceği korkusu ve mahcup olacağı ile ilgili duyduğu yoğun kaygı ve endişe duyduğu bir bozukluktur. Bu kaygı ve endişe hali bireylerde diğerleri tarafından gözlemlenebilen vücutta ve seste titremeler, terleme, kızarma gibi fiziksel belirtiler yaratmaktadır. Birey artık bu kaygının yarattığı fiziksel belirtiler için de kaygılanarak daha da karmaşık bir durumun içine sürüklenmektedir. İnsanların kendisini gülünç, sıkıcı, zayıf vb. göreceğini düşünerek kendisiyle ilgili olumsuz yargılar oluştururlar. Sosyal ortamlarda tüm dikkatleri kendileri üzerindedir, başkalarının gözünde nasıl göründüklerine kafa yorarlar. Bu durumların içerisinde bulunmamak, kaygılanmamak ve yargılanabileceği durumlar yaratmamak için sosyal ortamlardan kaçınır, içlerine kapanırlar. Bu durum diğerleri tarafından ‘‘utangaç, çekingen’’ olarak görülmelerine neden olmaktadır. Bütün bunlar sosyal anksiyetesi olan bireylerin hayatlarını ve işlevselliklerini sınırlanmasına yol açmaktadır. Sosyal fobi belirtileri başkaları ile tanıştığı, dışarda yemek yediği, topluluk karşısında konuştuğu vb. durumlarda sıklıkla açığa çıkmaktadır. Sosyal fobinin başlıca belirtiler şunlardır:
- Ağız kuruluğu
- Kas ağrıları
Sosyal fobinin başlıca üç alt tip bulunmaktadır:
- Özgül Tip: Spesifik ve özel bazı durumlarda açığa çıkmaktadır.
- Yaygın Tip: sosyal ortamların çoğunda açığa çıkan ve sıkıntı yaşanan durumlarda bu tipten bahsedilir.
- Performans Anksiyetesi: Kişinin performans sergilediği ve dolayısıyla ilgi odağı olduğu durumlarda açığa çıkmaktadır. (sahneye çıkma, toplu yemekler vs.)
Bu bozukluk genellikle çocukluk ve ergenlik çağından başlamaktadır. Kadınlarda çok daha sık rastlanılmaktadır. Depresyon, diğer kaygı bozuklukları ve alkol bağımlılığı bu bozukluğa sahip bireylerde çok sık görülmektedir.
Neden Bu Denli Kaygılanırlar?
Sosyal fobinin altında psikolojik, biyolojik, çevresel ve hatta kültürel birden fazla neden yatmaktadır. Psikolojik yaklaşımlara göre kaygının altında ailede ve çevrede gördüğümüz kaygı tepkileri ve aşırı korumacılık bireyleri kaygıyla baş etmede zorlamaktadır. Ayrıca içerisinde bulunduğumuz kültür ve toplumun tutum, değer ve yargıların bizlere yüklediği roller ve sorumluluklar da bireylerin kaygı düzeyinin artmasına neden olabilmektedir. Çocukluk travmaları ve çevre yargıları sosyal fobinin en temel sebepleri arasında yer almaktadır. Biyolojik açıdan bakıldığında, dengesiz seratonin salınımları, sinir sistemi organizasyonunda meydana gelen olumsuzluklar ve lezyonların da kaygı düzeyine dolayısıyla sosyal anksiyeteye sebep olduğu düşünülmektedir.
Sosyal Anksiyete Nasıl Yenilir?
Sosyal anksiyete tedavilerinde daha çok psikoterapi ve ilaç tedavileri kullanılmaktadır. Psikoterapi yaklaşımları arasından en etkili olanın Bilişsel davranışçı terapi olduğu çalışmalarda keşfedilmiştir. Terapilerde bireylere sistematik maruz bırakma, gevşeme eğitimleri, sosyal beceri eğitimleri vb. uygulanarak sosyal fobi ve kaygı ile baş edebilmeyi öğretmek amaçlanmaktadır. Kaygıyı azaltmak ve kişiyi rahatlatmak amacıyla yıllarca kullanılan benzodiazepinlerin ve trisiklik antidepresanların kişilerde bağımlılık yaratmaları nedeniyle günümüzde tek başlarına kullanılmaları kabul edilmemektedir. Günümüzde ilaç tedavilerinde genellikle SSRI tedavileri tercih edilmekte ve kabul görmektedir.
Kaynakça
DATEM. Tüm Yönleriyle Sosyal Kaygı ve Sosyal Anksiyete Bozukluğu 27.11.2023 tarihinde https://datem.com.tr/blog/tum-yonleriyle-sosyal-kaygi-ve-sosyal-anksiyete-bozuklugu/ adresinden erişildi
Türkiye Psikiyatri Derneği. Sosyal Fobi. 27.11.2023 tarihinde https://psikiyatri.org.tr/halka-yonelik/26/sosyal-fobi adresinden erişildi.
Anonim Yazar. Sosyal Fobi. 27.11.2023 tarihinde https://cemkaya.net/sorunlar/sosyal-fobi-115 adresinden erişildi.
BDPD. Sosyal Anksiyete Bozukluğu. 27.11.2023 tarihinde https://www.bilisseldavranisci.com/halka-yonelik/12/sosyal-anksiyete-bozuklugu-sosyal-fobi adresinden erişildi.
Tepki Ekle
