KARARSIZLIK PARADOKSU: KARAR SÜRECİNDE PSİKOLOJİ

İnsanlar hayat akışı içerisinde birçok sorunla karşılaşır. Bu sorunların çözülmeye ihtiyacı vardır ve bu sorunların çözülmesi bir karara bağlıdır. Karar verme, bir süreç olarak ilerler ve bu bilişseldir. Zihinsel ve psikolojik işlevlerin ortak çalışması ile gün yüzüne çıkmaktadır. Karar verme, insanın düşünce sistematiği içerisinde önemli bir yere sahiptir. Psikolojik etmenler ve kapasitelerle birlikte insan beyni, düşünme, yargılama ve karar verme için kusursuza yakın bir kabiliyete ve donanıma sahiptir. Psikolojide karar verme, bir görüşün veya davranışın, olası seçenekler arasından seçilmesiyle sonuçlanan zihinsel bir işlem olarak açıklanır. Karar verme olayı bir etki göstersin ya da göstermesin, mecburen bir seçim belirler. Karar verme, psikolojik ve beynin çalışma ilkesinde incelenmiştir ve bu süreçte etkili olan çeşitli hipotezler ve değişkenler değerlendirilip ortaya koyulmuştur.  

Bir karar verme sürecinde, seçim yapamama, birçok seçenek arasında kalma durumu sıklıkla rastlanır. Karar vermede yaşanılan bu zorluğun ana sebepleri arasında, kişilik, duygular ve gelişimi yer alabilir. Patolojik seviyede kararsızlık içerebilir. Yetersizlik hissi, yanlış yapma kaygısı ve belirsizlik karşısında endişeye kapılma gibi sebepler karar verme sürecinde kişiye zorluk yaşatan etkenlerdendir. Ön planda, özgüven eksikliği yaşayan kişilerde sıkça karşılaşılır ve bu durum, bireyin hareketlerini sınırlamaya, engel koymaya başlar. Kararsızlık mükemmeliyetçilik ile bağlantılı olabilir. Bir işi, kendi istediği kusursuzluk düzeyinde bitirememe korkusu endişeye, dolayısıyla kararsızlığa nedendir. Çocukluğu, korumacı ve kontrolcü ailede geçen bireylerde bu durum oldukça yaygındır. Çocuğa seçim hakkı sunmamak, duygularını ve isteklerini ifade etmesini zorlaştırabilir. Çocuğun neleri sevip sevmediğini, neye ihtiyaç duyduğunu aksedememesi zaman geçtikçe anne ve babaya karşı bağımlılık geliştirmesinin yolunu açabilir. Bu çocuklar, erginlik periyotunda yalnız, sorumluluk içermeyen ve eleştiriden uzak bir yaşantı dileyebilir. Sosyal hayatta barınamayan, topluma uymakta zorlanan bireyler, belirsizlik halinde ekstrem ve yineleyici düşüncelere kapılma eğilimindedir. Kişiler, karar verme anında şüpheye düşebilir ve takıntılı düşüncelere kapılabilir. Duygu durum da karar vermede önemli bir başka etmendir. Örneğin depresif duygulanıma meyilli bir birey risk almak ve geleceği düşünmek istemeyebilir. Haliyle, bu kişiler için karar vermek büyük bir yük haline gelir. 

Karar verme, her insanın sahip olduğu bir beceridir fakat bu karar verme süreci, çok fazla unsur tarafından etkilenmektedir. Zorluğu, çok boyutlu olması, sorumluluğu ve sonuçları itibariyle önemlidir. Kişi kendi lehine seçim yapmalıdır ve sonuçlar mantıklı ya da mantıksız olabilir. Bu seçimdeki kararlarımızda, zaman kısıtlılığı, risk ve meçhullük arttığında, duygusal kararlar mantıksal olanın önüne geçmektedir ve kişinin var olduğu ortam kararı büyük oranda etkilemektedir. Doğru ve mantıklı karar vermemiz aşamalara bağlıdır.