TERAPİDE YAPAY ZEKA

Terapi tarihsel olarak danışanlar ve terapistler arasındaki yüz yüze etkileşimlere dayanıyordu. Geleneksel terapi değerli olmaya devam etse de genellikle erişilebilirlik, karşılanabilirlik ve terapistin bulunabilirliği gibi faktörlerle sınırlıdır. Yapay zeka, zihinsel sağlık hizmetlerinin kapsamını genişleten yenilikçi araçlar ve platformlar sağlayarak bu zorluklara çözümler sunuyor.

Yapay zekanın terapideki ilk tezahürlerinden biri, insan terapistlerle yapılan konuşmaları simüle etmek için tasarlanmış sohbet robotları biçimindeydi. NLP algoritmalarıyla desteklenen bu chatbotlar, kullanıcılarla diyalog kurabiliyor, destek sunabiliyor ve psikoeğitim sağlayabiliyor. Örneğin, psikologlar ve yapay zeka araştırmacıları tarafından geliştirilen Woebot, konuşma arayüzü aracılığıyla bilişsel-davranışçı terapi (CBT) tekniklerini sunuyor. Çalışmalar, Woebot ile etkileşime giren bireylerin depresyon ve anksiyete semptomlarında azalma yaşadığını ve yapay zeka odaklı müdahalelerin potansiyelini vurguladığını gösterdi.

Üstelik yapay zeka, zihinsel sağlıkla ilgili kalıpları ve içgörüleri belirlemek için çok miktarda verinin analizine olanak tanıyor. Yapay zeka algoritmaları, veri madenciliği teknikleri aracılığıyla çeşitli faktörler ile zihinsel sağlık sonuçları arasındaki korelasyonları tespit ederek erken müdahaleyi ve kişiselleştirilmiş tedavi yaklaşımlarını kolaylaştırabilir. Örneğin, tahmine dayalı analitik modelleri, sosyal medya paylaşımlarına ve diğer çevrimiçi etkinliklere dayanarak intihar girişimi riskini tahmin ederek hedefe yönelik müdahalelere olanak sağlayabilir.

Silva (2023), on çalışmaya dayanarak, yapay zekanın terapideki etkinliğine ilişkin 2022 tarihli bir incelemenin, yapay zeka kullanmanın psikoterapiyi büyük ölçüde iyileştirebileceği ve klinik zihinsel sağlık semptomlarını azaltabileceği sonucuna vardığını belirtmektedir. Çoğu çalışmada, AI terapisi katılım, memnuniyet ve elde tutma oranları açısından iyi karşılandı. Daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyulmasına rağmen, yapay zekayı bir psikoterapi aracı olarak inceleyen 2023 tarihli bir makaleye göre yapay zekanın zihinsel sağlık hizmetlerine erişimin genişletilmesinde olumlu bir etkisi olması muhtemeldir. İncelemede adı geçen 2019 ve 2020 tarihli araştırmalara göre yapay zeka, davranış kalıplarını analiz ederek ve kapsamlı veri erişimi sağlayarak teşhise yardımcı olabilir. Ek olarak, sohbet robotları uygulayıcıların sorularını taklit edebilir ve ardından kullanıcı girdilerine dayalı olarak öneriler sunabilir. Yapay zekanın terapideki faydaları şunlardır:

Erişilebilirlik: Yapay zeka destekli terapi platformlarına akıllı telefonlar veya bilgisayarlar aracılığıyla uzaktan erişilebilir, coğrafi engellerin üstesinden gelinebilir ve zihinsel sağlık desteği arayışıyla ilgili damgalanma azaltılabilir.

Kişiselleştirme: Yapay zeka algoritmaları, kullanıcı verilerini analiz ederek ve tedavi protokollerini buna göre ayarlayarak müdahaleleri bireysel ihtiyaçlara ve tercihlere göre uyarlayabilir. Bu kişiselleştirilmiş yaklaşım katılımı ve etkinliği artırır.

Ölçeklenebilirlik: Yapay zeka destekli terapi platformları aynı anda çok sayıda kullanıcıyı barındırabilir, bu da ruh sağlığı hizmetlerini daha ölçeklenebilir ve uygun maliyetli hale getirir.

Erken Müdahale: Yapay zeka, davranış kalıplarını ve dijital ayak izlerini analiz ederek zihinsel sağlık sorunlarının erken belirtilerini tespit edebilir ve zamanında müdahaleler sağlayarak krizleri veya semptomların kötüleşmesini potansiyel olarak önleyebilir.

Bakımın Sürekliliği: Yapay zeka destekli terapi platformları, sürekli destek ve izleme sunarak, yüz yüze terapi seansları arasındaki boşluğu doldurabilir ve bireylere ruh sağlıklarını özerk bir şekilde yönetme olanağı sağlayabilir.

Sutton'a (2024) göre, yapay zekayı terapide benimsemenin önemli faydaları olsa da, terapi için ChatGPT ve terapistler için yapay zeka araçları gibi araçların kullanılmasında hâlâ zorluklar ve sorunlar vardır. Zorluklar aşağıda belirtilmiştir:

• Empati eksikliği
• İnsan psikolojisinin karmaşıklığı
• Hasta özerkliğinin kaybı
• Bilinmeyen uzun vadeli etkiler
• Etik gizlilik endişeleri
• Kişisel dokunuş kaybı

Yapay zeka, terapiyi daha erişilebilir, kişiselleştirilmiş ve etkili hale getirerek ruh sağlığı hizmetlerinde devrim yaratma konusunda büyük umut vaat ediyor. Yapay zeka odaklı platformlar, BDT müdahalelerini sunan sohbet robotlarından zihinsel sağlık sorunlarının erken belirtilerini tespit eden tahmine dayalı analitik modellerine kadar, terapide uzun süredir devam eden zorluklara yenilikçi çözümler sunuyor. Ancak sorumlu uygulama, gizlilik, önyargı ve insan gözetimi gibi etik hususların ele alınmasını gerektirir. Terapide insani dokunuşu korurken yapay zekanın güçlü yönlerinden yararlanarak, dünya çapındaki bireylerin zihinsel sağlık sonuçlarını iyileştirmek için teknolojinin dönüştürücü potansiyelinden yararlanabiliriz.

Referans

Silva, L. (2023, December 6). 4 AI therapy Options reviewed: Do they work? Forbes Health. https://www.forbes.com/health/mind/ai-therapy/

Sutton, J., PhD. (2024, March 4). Revolutionizing AI therapy: The Impact on Mental Health care. PositivePsychology.com. https://positivepsychology.com/ai-therapy/#hero-single