AFFETME BİÇİMLERİ: NEDEN AFFEDİYORUZ?

Hall ve Fincham (2005)’a göre affetme, kişinin affedemediği durumdan uzaklaşıp kendi hatasıyla baş başa kalarak, olumsuz duygulardan uzaklaşıp öç alma isteğinin azalması ile kendine yardım etme isteğinin çoğalmasıdır. (Güven ve Erdem, 2020). Affetme, uzlaşma kavramından çok farklı bir kavramdır. Worthington ve Drinkard, (2000) uzlaşma kavramını “karşılıklı güven sağlayıcı davranışlar gösterip, güven bağının tekrar kurulması” olarak tanımlamıştır (Aydın, 2017). Bir kişiyi affetmek için onunla uzlaşmak, tekrar güvenli bir ilişki kurmak, hatta onunla konuşmak zorunlu değildir. Kişi içsel olarak da affedebilir ve yine de bu yükü ortadan kaldırabilir. Örneğin bir kişiyi affedebilir ancak yine de onun ceza almasını isteyebiliriz. Bu hem affedememenin yükünü ortadan kaldırırken hem de adaleti sağlayacaktır.

Affetme kavramı ile sıkça karıştırılan bir kavram ise unutma kavramıdır. Affetmek, unutmak değildir. Unutmak çoğu zaman bilinçsizce yapılır. Affetme ise yaşanılan bir olayın bilinçli şekilde olumlu değerler katarak hatırada tutmaktır (Enright, Freedman ve Rique, 1998 akt., Aydın, 2017). Affettiğimiz kişiler ara sıra aklımıza gelebilir, üstünü örttüğümüz yaralar bazen kanayabilir ve o çamurlu su bazen yine bulanabilir. Affetmede önemli olan onlara karşı eskisi gibi kin, öfke hissetmemek; olaylar için kendini suçlamamak ve intikam duygusunun olmamasıdır.

Affetmenin, başkalarını affetme ve durumu/olayı affetmenin yanı sıra “kendini affetme” olarak bir başka boyutu da vardır. Kendini affetme durumunda kişi bir olay için kendini suçlar. Kendini affetme, daha fazla içsel bir süreçtir. Kendini affetmek, hatalarını görmezden gelip suçu üzerinden atmak değildir. Kişinin kendini affetmesi, hatasını kabul ederek hatanın sorumluluğunu üzerine almasıdır (Taysi, 2007; akt., Güven ve Erdem, 2020).

Kin, öfke, korku, intikam gibi duyguları bir kenara bırakmak, kişilere içsel bir huzur kazandırır. Psikolojik sağlamlıklarına büyük bir katkıda bulunur. Kişi beyninde dönüp dolaşan o kavgalardan uzaklaşınca adeta özgürleşir. Affetmenin bir diğer etkisi ise kendisine olan saygısını arttırma ve depresyonu azaltmadır (Bugay ve Demir, 2012). Gökmen ve Deniz (2020)’ in affetme ve travmayla ilgili 204 kişiyle yaptığı bir çalışmada affetme puanlarının yükseldikçe travma sonrası büyüme puanlarının da yükseldiği sonucuna varılmıştır. Yani kişiler affettikçe, yaşadıkları travmalarının izlerini yavaş yavaş silmekte ve bu travmalardan sonra daha da güçlü bir birey olmaktadır. Ayten ve Gashi (2012)’ nin yaptığı hayat doyumu ve affetmeyle ilgili bir çalışmada affetmenin hayat doyumuna olumlu bir etkisi olduğu bulunmuştur. Çetinkaya (2015)’nın yaptığı bir araştırma öznel iyi oluş düzeyleri ile affetme arasında pozitif ve anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Yani affetme ne kadar artarsa kişinin öznel iyi oluşu da o kadar artmaktadır. Karataş ve Uzun (2021)’un yaptığı bir araştırmada ise öz şefkatin affetmeyi yordadığı bulunmuştur.

Kişi, iyi bir içsel huzura kavuşmak, kafasındaki sesleri susturmak, benlik saygısını ve hayat doyumunu arttırmak, depresyondan korunmak, öznel iyi oluşunu ve öz şefkatini korumak, intikam ve kin duygularından arınmak için affetmelidir. Tek başına yapamıyor ise psikolojik destek alabilir. 

KAYNAKÇA

Aydın, F. T. (2017). Pozitif bir karakter gücü olarak affedicilik. The Journal of Happiness & Well-Being, 5(1), 1-22. Ayten, A. & Gashi, F. (2012). AFFETME VE HAYAT MEMNUNİYETİ ÜZERİNE KARŞILAŞTIRMALI BİR ARAŞTIRMA . Balkan Araştırmaları Dergisi , 3 (2) , 11-36 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/bad1/issue/29474/316081

BUGAY A., DEMİR A. (2012). Affetme arttırılabilinir mi? : Affetmeyi geliştirme grubu. Türk Psikolojik danışma ve Rehberlik Dergisi 4(37), 96-100.

Gökmen, G. & Deniz, M. E. (2020). TRAVMA SONRASI BÜYÜMENİN YORDAYICILARI OLARAK ÖZ-ANLAYIŞ VE AFFETME . Uluslararası Türk Kültür Coğrafyasında Sosyal Bilimler Dergisi , 5 (2) , 72-93 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/turksosbilder/issue/59442/837790

Güven, N. ve Erdem, T. (2020). Affetme: Kuramsal bir değerlendirme. Uluslararası Dil, Eğitim ve Sosyal Bilimlerde Güncel Yaklaşımlar Dergisi (CALESS), 2(2), 578-607.

Karataş, Z. & Uzun, K. (2021). ERGENLERİN KENDİLERİNİ, BAŞKALARINI VE DURUMLARI AFFETME EĞİLİMLERİNİN YORDANMASINDA MÜKEMMELİYETÇİLİK, YALNIZLIK VE ÖZ-ŞEFKATİN ETKİSİ . Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi , - (58) , 248-289 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/maeuefd/issue/61832/877884

 Yaşar, K. (2015). Eğitim fakültesi öğrencilerinin öznel iyi oluş düzeyleri ile psikolojik sağlamlık ve affetme düzeyleri arasındaki ilişki (Doctoral dissertation, Bursa Uludag University (Turkey)).